مقدمه
در دنیای امروز، استفاده از لیوانهای یکبارمصرف به دلیل راحتی و کاربرد گسترده، به بخشی جداییناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است. بااینحال، نگرانیهای زیستمحیطی در مورد زبالههای پلاستیکی و تخریب محیط زیست، نیاز به استفاده از گزینههای پایدارتر را افزایش داده است. لیوانهای یکبارمصرف قابل بازیافت راهحلی مناسب برای کاهش اثرات منفی زبالههای پلاستیکی و کاغذی بر محیط زیست هستند. در این مقاله، به معرفی انواع لیوانهای قابل بازیافت، مزایای آنها و نکاتی برای انتخاب بهترین گزینه میپردازیم و شما را به خواندن آن دعوت میکنیم تا بتوانیم باهم به رویای داشتن محیطزیست برسیم.
انواع لیوانهای یکبارمصرف قابل بازیافت
1. لیوانهای کاغذی با روکش زیستتخریبپذیر
لیوانهای کاغذی که با روکشهای طبیعی مانند PLA (پلیلاکتیک اسید) پوشانده شدهاند، گزینهای مناسب برای بازیافت و تجزیهپذیری هستند. این نوع لیوانها برخلاف لیوانهای کاغذی معمولی که دارای روکش پلاستیکی هستند، بهراحتی در محیط زیست تجزیه میشوند و آسیبی به طبیعت وارد نمیکنند.
2. لیوانهای پلاستیکی PET و PP
برخی از لیوانهای پلاستیکی از موادی مانند PET (پلیاتیلن ترفتالات) و PP (پلیپروپیلن) ساخته شدهاند که در فرآیند بازیافت قابل استفاده مجدد هستند. این لیوانها پس از بازیافت میتوانند به محصولات جدید پلاستیکی تبدیل شوند و میزان زبالههای پلاستیکی را کاهش دهند و به چرخه مصرف بازگردند.
3. لیوانهای ساختهشده از مواد گیاهی
برخی از شرکتها اقدام به تولید لیوانهای یکبارمصرف از مواد گیاهی مانند نشاسته ذرت یا بامبو کردهاند. این لیوانها به نام اکوکرافت در ایران شناخته شدهاند. این محصولات کاملا زیستتخریبپذیر بوده و در طبیعت بدون ایجاد آلودگی، پس از طی کردن زمانی تجزیه میشوند.
4. لیوانهای باگاس (تفاله نیشکر)
یکی از بهترین و سازگارترین گزینههای زیستمحیطی، لیوانهای ساختهشده از باگاس یا همان تفاله نیشکر است. باگاس، یک محصول جانبی از فرآیند استخراج شکر از نیشکر است که قابلیت تبدیل به ظروف یکبارمصرف زیستتخریبپذیر را دارد. لیوانهای باگاس بهطور طبیعی در مدت زمان کوتاهی که حتی به 6 ماه هم نمیرسد، تجزیه میشوند و بدون نیاز به فناوریهای پیچیده قابل بازیافت هستند. این لیوانها برخلاف لیوانهای پلاستیکی، هیچ گونه ماده سمی آزاد نمیکنند و گزینهای مناسب برای حفظ محیط زیست محسوب میشوند.
مزایای لیوانهای باگاس در مقایسه با سایر گزینهها
1. زیستتخریبپذیری بالا
برخلاف پلاستیک که تجزیه آن صدها سال طول میکشد، ملزومات بیرونبر باگاس معمولا در مدت 60 تا 90 روز بهطور کامل در طبیعت تجزیه میشوند و هیچگونه آلودگی زیستمحیطی به جا نمیگذارند.
2. عدم استفاده از مواد شیمیایی مضر
برخی از ظروف پلاستیکی و حتی کاغذی دارای روکشهای شیمیایی هستند که در هنگام استفاده، مواد مضری را به نوشیدنیها منتقل میکنند. اما لیوانهای باگاس کاملا طبیعی بوده و هیچ ماده سمی یا پلاستیکی در ساختار آنها به کار نرفته است. این لیوانها نه تنها استاندارد های ایرانی را کسب کرده اند، بلکه حتی استانداردهای اروپایی و آمریکایی هم کسب نموده اند. به همین علت از طرف سازمانهای مرتبط با بهداشت و محیطزیستی بینالمللی توصیه شده اند.
3. مقاومت بالا در برابر حرارت و رطوبت
یکی از مشکلات لیوانهای پلاستیکی معمولی این است که در برابر مایعات داغ یا سرد بهراحتی تغییر شکل داده و خاصیت خود را از دست میدهند. در مقابل، لیوانهای باگاس دارای مقاومت بالایی در برابر حرارت و رطوبت هستند و میتوانند بهراحتی برای نوشیدنیهای داغ و سرد مورد استفاده قرار گیرند. در حقیقت لیوانهای کاغذی با کیفیت هم چنین ویژگیای را دارا هستند. اما محصولات بایوپک حتی در ماکروفر و فریزر هم به راحتی قرار میگیرند و بدون هیچ مشکلی میتوان باز هم از آنها استفاده کرد.
4. کاهش وابستگی به منابع نفتی
تولید لیوانهای پلاستیکی وابسته به منابع نفتی و شیمیایی است که علاوه بر آلودگی زیستمحیطی، هزینههای بالایی نیز در بر دارد. اما بستهبندی های باگاس از مواد طبیعی و تجدیدپذیر تولید میشوند که تأثیر مثبتی بر کاهش مصرف منابع غیرقابل تجدید دارد.
چگونگی تشخیص لیوانهای قابل بازیافت
- بررسی نشانهای بازیافت روی لیوانها و ظروف: عموما محصولات قابل بازیافت دارای نماد بازیافت یا کد مشخصی روی بستهبندی خود هستند.
- جنس لیوان: با دانستن جنس لوازم یکبارمصرف میتوان متوجه شد که قابلیت بازیافت دارند یا خیر. همانطور که ذکر شد، بستهبندیهای کاغذی با روکش PLA، لیوانهای پلاستیکی PET یا PP، لیوان اکوکرافت و ظروف ساختهشده از باگاس قابل بازیافت هستند.
- پرسیدن از تولیدکننده: برخی از برندها اطلاعات دقیقی درباره قابلیت بازیافت محصولات خود ارائه میدهند. اما باید اطمینان کسب کنید که برند مدنظر شما صداقت کافی را دارد یا خیر.
چالشهای بازیافت لیوانهای یکبارمصرف
- وجود ترکیبات پلاستیکی در لیوانهای یکبارمصرف کاغذی: بسیاری از لیوانهای کاغذی دارای لایهای نازک از پلاستیک هستند که فرایند بازیافت را پیچیده میکند.
- عدم تفکیک زباله در مبدا: متاسفانه در بسیاری از کشورها از جمله ایران، پسماندهای قابل بازیافت به درستی از سایر زبالهها جدا نمیشوند و در نتیجه بازیافت آنها دشوار یا بعضا غیرممکن میشود.
- محدودیت در تأسیسات بازیافت: همه تأسیسات بازیافت قادر به پردازش همه نوع مواد قابل بازیافت نیستند. فلذا باید بررسی شود که در شهر شما بازیافت به چه شکل است و دقیقا چه محصولاتی را میتوان به مسئولان در این زمینه سپرد.
راهکارهای بهبود استفاده از بستهبندی های کافه و رستوران
- افزایش آگاهی عمومی: اطلاعرسانی درباره اهمیت استفاده از لیوان، ظروف بستهبندی، بشقاب و کاسههای بازیافتی و تفکیک زبالهها نقش مهمی در بهبود بازیافت دارد.
- سرمایهگذاری در فناوریهای جدید: توسعه فناوریهای جدید برای جداسازی و بازیافت بهتر مواد میتواند به کاهش اثرات زیستمحیطی کمک کند. همچنین حمایت از شرکتها و کارخانههای تولید و پخش محصولات یکبارمصرف در حوزه غذایی نیز بسیار سودمند خواهد بود.
- تشویق مصرفکنندگان به استفاده از محصولات زیست تخریبپذیر: در کنار استفاده از ملزومات یکبارمصرف قابل بازیافت کافه، ترویج استفاده از ظروف و لیوانهای زیست تخریبپذیر مانند محصولات بایوپک نیز میتواند گامی مؤثر در کاهش زباله باشد.
جمعبندی
لیوان و پکهای یکبارمصرف قابل بازیافت گزینهای مناسب برای کاهش اثرات منفی زیستمحیطی زبالههای پلاستیکی و کاغذی هستند. این ظروف از مواد مختلفی مانند کاغذ با روکش زیستتخریبپذیر، پلاستیکهای PET و PP، و مواد گیاهی ساخته میشوند که امکان بازیافت و استفاده مجدد را فراهم میکنند. در میان این گزینهها، محصولات باگاس یا بایوپک به دلیل زیستتخریبپذیری سریع، عدم استفاده از مواد شیمیایی مضر، مقاومت بالا در برابر حرارت و رطوبت و کاهش وابستگی به منابع نفتی، یکی از بهترین و پایدارترین انتخابها برای حفظ محیط زیست محسوب میشوند. استفاده از این نوع لیوانها نهتنها به کاهش آلودگی و صرفهجویی در منابع طبیعی کمک میکند، بلکه موجب کاهش هزینههای تولید و بهبود شرایط زیستمحیطی نیز میشود. در نهایت امید داریم که با استفاده بیشتر از این محصولات بتوانیم طبیعت زیباتر و هوای مطلوبتر داشته باشیم.